Nếu ai đã từng đặt chân tới Côn Đảo, ắt hẳn đều có những cảm xúc riêng khi đi khám phá hòn đảo bí ẩn này. Người đến đây vì cảnh đẹp, hoang sơ, người lại đến đây với chương trình tâm linh khi tưởng nhớ những người chiến sĩ cộng sản đã ngã xuống mảnh đất này cũng như viếng thăm mộ cô Sáu linh thiêng. Riêng tôi, ấn tượng đặc biệt mà hòn đảo này mang lại không phải từ con người mà nó đến từ những gốc bàng xù xì- loài cây đặc trưng trên mảnh đất Côn Đảo- loài cây được xem như những chứng nhân lịch sử cứ mãi đững đó trong gió sương chứng kiến những biến động của thời cuộc nước nhà.

Vị trí

Chúng tôi bước đến phía trại giam Phú Hải, Phú Sơn thuộc hệ thống nhà tù Côn Đảo (tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu), những bóng bàng rợp mát che từng lối đi. Đoàn khách ai nấy đều ngẩn ngơ, lá bàng xanh ngắt giữa màu trời trong veo, riêng chỉ có những thân cây là kéo mọi người về với thực tại. Chúng xù xì, bệ vệ, nhuốm màu thời gian, tất cả toát lên vẻ uy nghi như những người canh gác cổng nhà tù.

Bàng rợp bóng những phòng giam, đứng sừng sững dọc lối đi. Bóng bàng ôm lấy những bể tắm, phòng ăn tập thể. Cách đó chẳng xa là những chuồng cọp, chuồng bò – nơi biết bao thế hệ người Việt Nam đã kiên cường đối đầu với tù đày, với quân xâm lược tàn ác.

Lịch sử

Toàn huyện hành trình Côn Đảo có 79 cây cổ thụ được công nhận là "cây di sản" vào năm 2012. Trong đó có 53 cây bàng có tuổi đời hàng trăm năm. Ngược dòng thời gian theo lời người hướng dẫn, ngày 1.2.1862, sau khi chiếm Côn Đảo được một năm, Pháp quyết định thành lập nhà tù Côn Đảo, đến nay là trên 150 năm. Và, cũng từng ấy thời gian, những cây bàng ở Côn Đảo cắm rễ giữa sân trại giam Phú Hải, Phú Sơn. Những cây bàng này chứng kiến những máu, những nước mắt của chiến sĩ cộng sản oằn mình dưới đòn roi quân giặc, cũng chứng kiến sự kiên trung trước sau như một của những người anh hùng ấy.

Để rồi, chẳng phải là thứ để Thực dân Pháp hay Đế quốc Mỹ che mắt những tội ác của mình, dưới tán bàng, từng chiếc lá non được người tù hái, giấu trong người mang về buồng giam. Có khi một chiếc lá nhỏ được chia 5 - 6 phần để chiến sỹ cùng ăn cầm hơi. Phần hốc ngoằn ngoèo của những cây bàng trong khuôn viên nhà tù Phú Hải được các chiến sĩ cách mạng bị lưu đày dùng làm nơi cất giấu thư từ liên lạc.

Cảm nhận

Bàng ở Côn Đảo có những cây gốc to 3 - 4 người ôm không xuể. Bất kể nắng mưa, bão tố, thời tiết khắc nghiệt, bàng Côn Đảo lúc nào cũng xanh tốt, uy nghi. Thế nhưng cũng có những gốc cây bị gió thổi gãy ngọn, để rồi, những cành xanh lại nứt mầm trổ lá in hằn lên bầu trời xanh ngắt.

“Những lần trở về thăm nhà tù Côn Đảo, nhiều cựu tù ôm gốc bàng cổ thụ khóc” – lời giới thiệu của người hướng dẫn càng khiến đoàn khách ngỡ ngàng và xúc động. Những Lữ khách lần lượt chạm tay vào gốc cây bàng trước nhà tù Côn Đảo với sự trân trọng. Hơn 150 năm đã qua, ký ức đã lùi xa nhưng lịch sử vẫn còn đây và bàng Côn Đảo trở thành những chứng nhân lịch sử chứng kiến sự đổi thay của mảnh đất đau thương lẫn tự hào của người Việt Nam. Nếu bạn có dịp đi Chương trình Côn Đảo, hãy lưu tâm và ngắm nhìn những cây bàng mang trong mình biết bao kỉ niệm của mảnh đất nơi đây.