Đi côn đảo, bạn không chỉ được ngắm cảnh biển hoang sơ hay thưởng thức các món đặc sản vô cùng hấp dẫn mà còn được ghé thăm miếu của một bà phi thứ. khách thăm quan sẽ tò mò nàng ấy là ai, tại sao một bà phi thứ lại được lập miếu nơi này…

Giai thoại về bà Phi Yến

Lễ giỗ bà phi thứ thường được gọi là lễ giỗ bà Phi Yến. Vậy bà Phi Yến là ai? Tương truyền, bà là 1 trong những người thứ phi xinh đẹp, rất được yêu chiều của chúa Nguyễn Ánh. Vào cuối năm 1783 – khoảng thời gian đen tối do thất bại liên tục, Nguyễn Ánh đã đưa bà cùng người hầu ra Côn Đảo để tránh lực lượng của nhà Tây Sơn.

Giai thoại về bà Phi Yến cùng người con trai của bà là câu chuyện đau lòng, đẫm nước mắt. Những ngày tăm tối sông trên Côn Đảo, Nguyễn Ánh có ý cầu cứu Pháp nhưng bà thứ phi đã ra sức khuyên can. Những tưởng người đàn bà đầu ốp tay gối của mình có ý định làm phản, thông đồng với nhà Tây Sơn, liền tức giận hạ ý biệt giam bà trong động đá trên 1 hòn đảo nhỏ hoang vắng thuộc Côn Đảo.

Ngay sau đó, Nguyễn Ánh đã cùng các phi tần, con cái và đoàn tùy tùng của mình xuống thuyền, nhổ neo, trốn chạy ra Phú Quốc và bỏ mặc bà ở chốn hoang vu này. Khi chuẩn bị nhổ neo, Hoàng tử Cải – khi đó mới 5 tuổi, do biết chuyện về bà Phi Yến bị giam nên khóc thảm thiết, một mực đòi đưa mẹ đi theo.

Không dỗ nín được con, trong cơn nóng giận mất hết tính người, Nguyễn Ánh đã cho người quăng Hoàng tử xuống biển khơi lạnh giá. Xác hoàng tử Cải trôi dạt vào bãi san hô và được người dân trên đảo đem về chôn cất giữa khu rừng trong bãi Đầm Trầu.

Nguyễn Ánh rời đi, bà liền được Hổ Đen và Vượn Trắng cùng người dân Côn Đảo giải cứu và được thuật lại chuyện con trai đã chết cho nghe. Lòng yêu con của bà mẹ chịu đầy đau khổ khiến bà sụp đổ ngay tức thì mà kêu khóc thảm thiết bên mộ đứa con xấu số khiến ai nấy cũng  thương tâm mà than trời thay cho số phận hẩm hiu của mẹ con họ.

Cuộc đời tủi nhục, khổ ải của bà chưa dừng lại tại những mất mát, đớn đau đó. Sau khi hoàng tử Cải chết, bà Phi Yến vẫn ở lại đây để chăm sóc phần mộ con. Một lần, vào hội làng An Hải, chuyện về bà Phi Yến được mời về dự lan truyền. Một tên đồ tể háo sắc đã không ngăn nổi lòng tà dục của mình trước vẻ đẹp nghiêng nước nghiêng thành của bà đã nảy sinh ý định làm nhục bà. May mắn bà là người thông minh, tài trí hơn người nên đã phát hiện, truy hô dân làng đuổi bắt hắn.

Lễ hội bà Phi Yến tại Côn Đảo ngày nay

Người dân Côn Đảo kể lại rằng bà là người trung trinh, ái quốc, vì không chịu được sự tủi nhục này nên đã chặt đứt cánh tay rồi gieo mình tự vẫn, bảo vệ danh tiết. đi thăm quan Côn Đảo, khách thăm quan không khỏi tiếc thương trước người con gái hoa ngọc, tài sắc và đức hạnh ấy cùng người con trai là hoàng tử Cải đã quyết định miếu Bà và miếu Cậu để thờ phụng họ đời đời.

Hàng năm, vào ngày 17/10 âm lịch hàng năm, người dân trên Côn Đảo đều tổ chức lễ hội, cúng giỗ cho mẹ con bà Phi Yến. Mâm cỗ chay bày cúng gồm nhiều loại hoa quả, xôi chè, hương hoa, bánh và ngũ quả được bày biện đẹp mắt.

đi khám phá Côn Đảo, Lữ khách biết thêm  Miếu Bà là nơi thờ thứ phi Phi Yến, tục gọi là bà Lê Thị Răm, còn Miếu Cậu là nơi thờ hoàng tử Cải – con trai của bà. Đó cũng chính là nàng thứ phí đức hạnh, yêu giang sơn tổ quốc nhưng có số phận thật đắng cay nên được người đời sau kính trọng và lưu truyền mãi.