Một nghĩa trang lớn nhất tại Côn Đảo, nơi chôn cất hàng vạn các chiến sĩ cách mạng yêu nước bị tù đày năm xưa.

Hễ cứ vào mỗi dịp đặc biệt, ngày lễ lớn, tết âm lịch hay những dấu ấn quan trọng trong năm. Các chiến sĩ lão thành cách mạng năm xưa thường cùng nhau tụ họp về với mảnh đất Côn Đảo để viếng thăm những người đồng đội đã khuất của mình. Dù họ có tham gia vào một chương trình trải nghiệm Côn Đảo nào đó, hay họ tự tổ chức từng chuyến đi riêng thì cái miền đất xương máu ấy vẫn còn đọng lại nhiều thứ khó có thể phai nhạt.

Đằng sau dấu chân của các ông bà, các bác còn có hình bóng của từng lớp thế hệ trẻ ngày hôm nay. Thắp một nén nhang nhớ người đã khuất, hồi tưởng kể lại hay lắng nghe từng câu chuyện năm xưa. Tim như thắt lại, lòng như nghẹn ngào, nước mắt xốn xao thương cho những con người ấy.

“Vĩnh biệt các đồng chí”, nó chỉ là một hàng chữ nhỏ được viết dưới chân của tượng đài. Còn trong thực tế, thì năm nào đồng đội chúng tôi cũng trở về để thăm hỏi các anh, chia sẻ với linh hồn các anh về sự đổi mới, sự phát triển của nước nhà và sự tự do của đất nước.

Cánh cửa nghĩa trang Hàng Dương ngay trước mắt, không gian sạch sẽ được mở rộng để đón chào từng bước chân qua nhiều thế hệ quy tụ về đây tỏ lòng kính trọng. Quãng đường dài, nặng mỗi bước chân, tay ôm vòng qua lòng đầy thổn thức. Nghi thức được thể hiện tại trung tâm của nghĩa trang phía trước một tượng đài to lớn, từng câu nói, những dòng văn khiến ai ai cũng nhói lòng chỉ trong một phút. Trời trên cao vẫn trong xanh làm sao, hương khói lan tỏa cùng cơn gió thì thào.

Mỗi nén hương là một mộ phần để cắm, gần 2000 ngôi mộ cùng tỏa ngát hương hoa. Nhưng thật đau lòng thay, có những nơi lại là mộ chung của nhiều người chiến sĩ, cũng có những ngôi mộ còn chưa rõ tên các anh. Nắng trên cao xuyên từng kẽ lá, chiếu rọi vào từng ngôi mộ trong đây, nó như một thứ ánh sáng của thiên đường phái tới, để dẫn đường cho linh hồn các anh gặp lại những người đồng đội còn sống, để biết được họ vẫn đang sống khỏe sống tốt và sống thay cho phần của các anh.

Chuyến đi trở về viếng thăm nghĩa trang Hàng Dương có một ý nghĩa vô cùng quan trọng, nó như một cuốn nhật ký vô hình nhắc lại những tháng ngày khổ cực năm xưa, và nó cũng như một cuốn tốc ký dành cho các thế hệ trẻ ngày nay để biết thế nào là “Người con bằng xương bằng thịt nhưng lại bị dày xéo bởi roi da”.

Thế hệ này đã qua thì thế hệ khác lại tới, câu chuyện về các anh như những hòn than con cúi được truyền tai nhau. Với Chương trình Côn Đảo chúng tôi, nghĩa trang Hàng Dương như một câu chuyện huyền thoại kể về các anh trên mảnh đất Côn Đảo tâm linh.

Đôi nét về địa điểm

Nghĩa Trang Hàng Dương là một địa điểm tâm linh tại Côn Sơn, nơi tưởng niệm chôn cất hàng nghìn các tù nhân chiến sĩ cách mạng yêu nước tại nhà tù Côn Đảo.

• Chiếm diện tích lên đến 190.000 m².
• Gồm 4 khu vực: A, B, C, D, tương ứng với hơn 2000 ngôi mộ.
• Các ngôi mộ được nhiều người biết đến bao gồm: Mộ của Võ Thị Sáu, mộ của Lê Hồng Phong và mộ của Nguyễn An Ninh.
• Khu A là khu đầu tiên được xây dựng từ năm 1944.
• Khu D là khu mới được xây dựng thêm sau này.
• Trung tâm địa điểm còn có sân hành lễ và tượng đài vàng.
• Tượng đài được xác định là nặng khoảng 25 tấn, cao 9 m và được xây dựng trong năm 1980.

Điểm đặc biệt so với những nơi lễ viếng khác: Là bạn có thể theo các chương trình chương trình Côn Đảo đến thắp nhang vào ban ngày hoặc trải nghiệm viếng lễ về ban đêm ở Nghĩa Trang Hàng Dương.