Sá sùng Côn Đảo còn gọi là trùng biển hay giun biển, một món ăn đặc sản không thể thiếu khi đi thăm quan Côn Đảo, chúng sống nhiều ở các đụn cát ven biển các tỉnh miền Trung. Khi thủy triều xuống, trong những ngày hè này người dân ven biển xóm chài rủ nhau ra các bãi cát để đào bắt sá sùng về chế biến những món ăn ngon hoặc bán cho các thương lái..

Sá Sùng Côn Đảo

hành trình Côn Đảo khám phá Sá sùng là một điều rất thú vị, sá sùng hay còn gọi là trùng biển, giun biển, chúng sống nhiều ở các đụn cát ven biển các tỉnh miền Trung. Khi thủy triều xuống, trong những ngày hè này người dân ven biển xóm chài rủ nhau ra các bãi cát để đào bắt sá sùng về chế biến những món ăn ngon hoặc bán cho các thương lái..

Sá sùng là loài thân mềm chỉ sống ở những bãi cát ven biển nơi thủy triều lên, xuống tạo ra những doi cát. Chúng có hình dạng na ná như một con giun khổng lồ đầy màu sắc, trong những hang đá, khe cát ở tận dưới đáy biển sâu từ 10 đến 30 m. Khi còn tươi, sá sùng có độ dài khoảng 5 đến 10 cm, cá biệt có con dài đến 15–40 cm, đường kính 20 cm, nặng từ 1 đến 3 kg. Khi bị bắt lên khỏi mặt biển, chúng thu mình lại, tròn như một quả bóng, cái miệng bé như lỗ van bơm hơi. Da thay đổi màu sắc tùy theo môi trường nó ở, dùng tay sờ vào thấy mềm và mát. Ruột sá sùng giống như ruột giun, chỉ một đường ống từ đầu đến cuối, không có tim, gan, phổi.

Sá sùng là một trong những hải sản quý hiếm. Từ thời xưa, chúng được khai thác để làm cống vật cho vua, quan. Chỉ có những người giàu có mới đủ điều kiện sử dụng.

Theo Đông y, sá sùng có thể sử dụng như một vị thuốc cường dương, tăng sinh lực. Chúng có thể dùng để chế biến để làm thuốc bằng cách ngâm nước muối, luộc chín, căng ra phơi khô. Muốn ăn lại thì đem luộc lần nữa rồi cắt thành từng miếng nhỏ nấu với thuốc Bắc hoặc bỏ vào bụng gà ác hầm nhừ rồi ăn, nói như vậy người ta mới biết vì sao nhiều Khách thăm quan Đi Côn Đảo lại thích ăn món này đến vậy.

Ngoài ra, sá sùng còn được sử dụng cả lúc còn tươi (nấu canh, xáo) hay khô (rang). Trong món phở truyền thống của Hà Nội và Nam Định, để làm ngọt nước dùng, ngoài ninh xương bò, người ta còn cho thêm sá sùng hoặc tôm nõn

Theo những người chuyên làm nghề bắt sá sùng thì chúng thường xuất hiện theo con nước lên xuống vào những ngày đầu tháng và ngày rằm. Tuy không ai tận mắt nhìn thấy chúng di chuyển thế nào, nhưng căn cứ vào những dấu vết ngoằn nghoèo để lại trên cát thì phỏng đoán rằng ban đêm chúng trồi lên mặt cát để giao phối và khi mặt bắt đầu ló dạng mới rúc sâu vào trong cát.

Theo như nghiên cứu của các tài liệu khoa học thì sá sùng có nhiều giá trị dinh dưỡng như axit amin, glyxin, alanine, glutamin, succinic... và nhiều taurine, khoáng chất. Còn bên Đông y cho rằng sá sùng có vị mặn, tính mát, có tác dụng bổ dương thanh nhiệt, thanh phế kiện tỳ. Chủ trị các chứng bệnh như cốt chưng triều nhiệt, âm hư đạo hãn, hung muộn, phế hư khái thấu đàm đa, dạ niệu, nha ngân thũng thống...

Sau khi bắt sá sùng về còn phải qua những công đoạn sơ chế công phu khác nữa mới dùng được bởi khi sống nó chỉ như một chiếc túi cát mỏng tang. Vì thế đầu tiên phải thả sá sùng vào nước biển, lộn ruột chúng bỏ hết cát ra ngoài rồi rửa bằng muối cho bớt tanh mới có thể chế biến món ăn.

Sá sùng tươi có thể chế biến thành các món nhưng ngon như nấu cháo, nấu canh, nướng vàng, xào chua ngọt, chiên giòn, làm gỏi...nhưng ngon nhất vẫn là món nướng chấm tương ớt, muối tiêu chanh. Thịt sá sùng nướng vừa giòn, mềm lại dai dai, béo bùi và ngọt nên càng ăn càng thấy ngon.

Để sử dụng lâu dài và mang đi xa sá sùng thường được sơ chế bằng cách phơi khô. Cho sá sùng làm sạch sẽ vào luộc sao cho không chín hẳn mà cũng không bị ươn, rồi mang ra nắng thật to phơi hai nắng là được. Khi sá sùng phơi khô hình dạng trông giống như miếng vỏ cây khô quăn queo có thể để lâu dùng dần dần.

Trước đây, khi chưa có bột ngọt, sá sùng được coi là thứ gia vị để chế ra những nồi nước dùng, nồi canh có hương vị thơm ngọt đặc biệt, nhất là nước phở, đến nỗi có người cho rằng loại giun biển này chính là linh hồn của phở Bắc. Chỉ cần rang vài gram sá sùng khô cho vào một túi lưới thả vào nồi nước lèo thì món ăn trở nên đậm đà hơn rất nhiều.

Ngoài ra, nhiều gia đình cũng sử dụng sá sùng khô thay tôm cho các món canh rau dền, canh bầu...
Nhìn vẻ bề ngoài của sá sùng cũng không được bắt mắt nên ít người dám ăn món này, nhưng nếu thử qua một lần chắc chắn sẽ ấn tượng với món ăn độc đáo này, vấn đề quan trọng là khi bạn tham gia Hành Trình khám phá Côn Đảo bất kỳ nào đó, thì bạn sẽ tìm đến đâu để thưởng thức ? Nhưng may thay, ở trên khắp huyện đảo hầu như nơi nào cũng có, tuy nhiên mùi vị của món ăn lại bị chi phối bởi cách thực hiện của mỗi nhà hàng, quán xá.